Projekt 66/2015 skupia się na wsparciu przedsiębiorczości i tworzeniu miejsc pracy w obszarze usług rolniczych i pozarolniczych w regionach wiejskich, został przygotowany i zrealizowany przez Fundację "Wschód" w partnerstwie z Krajową Agencją Rozwoju Obszarów Wiejskich w Mołdawii (ACSA) w 10 wsiach w 9 regionach Mołdawii. Projekt uzyskał rekomendacje Ministerstwa Rolnictwa Mołdawii, European Union High Level Policy Advice Mission to the Republic of Moldova oraz Krajowej Federacji Fermerów Mołdawii. Jest zgodny z Narodową Strategią Rozwoju Mołdawii.
Łączny zrealizowany budżet projektu: 2 330 917,35 PLN
w tym dotacja MSZ 898 540,00 PLN (38,55%), wkład własny 1 432 377,35 PLN (61,45%)
Komentarz:
Budżet projektu został znacznie zwiększony w porównaniu do planowanego. Niektórzy beneficjenci zdecydowali się na zwiększenie zakresu inwestycji powiększając deklarowany wkład własny realizowanego projektu.
Planowany budżet projektu: 1 667 040,00 PLN, w tym dotacja MSZ 898 540,00 PLN (53,9%), wkład własny 768 500,00 PLN (46,1%)
Cel ogólny projektu: „Rozwój lokalnej przedsiębiorczości w celu ograniczenia ubóstwa w regionach wiejskich Mołdawii.”
Cele bezpośrednie projektu:
• Rozwój lokalnych usług rolniczych
• Wsparcie usług pozarolniczych w regionach wiejskich
• Rozszerzenie zakresu usług doradztwa Krajowej Agencji Rozwoju Obszarów
Wiejskich w Mołdawii (ACSA).
Efekty projektu w miejscach ich realizacji:
• Poprawa sytuacji ekonomicznej i socjalnej beneficjentów.
• Wzrost konkurencyjności upraw warzyw i owoców oraz hodowli zwierząt
• Ograniczenie strat w produkcji żywności
• Poprawa jakości i dostępu do usług rolniczych i pozarolniczych
Główne rezultaty projektu:
• Przekazano wiedzę i polskie doświadczenia 4 osobom podczas 2 wizyt studyjnych w Polsce.
• Zrealizowano zgodnie z harmonogramem jednodniowe warsztaty teoretyczne i praktyczne w Mołdawii, w których uczestniczyło łącznie 37 osób oraz dwóch szkoleniowców. Przygotowano 10 konsultantów działających w systemie doradztwa rolniczego ACSA (obecnie ACSA posiada sieć ok. 450 konsultantów działających w blisko połowie gmin na terytorium Mołdawii).
• Uruchomiono działalność 4 nowych zakładów usług rolniczych: mieszalni pasz, produkcji woszczyny i przetwórstwa wosku, przetwórni suszonych śliwek, suszarni owoców (przetwórstwo i dystrybucja).
• Rozbudowano i rozszerzono zakres działania 3 istniejących zakładów usług rolniczych: obsługi i naprawy maszyn rolniczych, wiejskiego zakładu masarskiego oraz skupu, suszenia i przechowywania zbóż.
• W 7 zakładach usług rolniczych zatrudniono łącznie 42 osoby. W końcowej fazie projektu zakłady usług rolniczych osiągnęły łączny miesięczny poziom przychodów w wysokości ponad 90.000 euro miesięcznie.
• Rozpoczęto świadczenie usług w rozszerzonym zakresie w 3 zakładach usług pozarolniczych: produkcji stolarki budowlanej, wydobycia i przygotowania gliny oraz produkcji płytek chodnikowych i krawężników.
• W 3 ośrodkach usług pozarolniczych zatrudnionych zostało 19 osób. W końcowej fazie projektu zakłady usług pozarolniczych osiągnęły łączne miesięczne przychody w wysokości ponad 20.000 euro.
• Przewidywane roczne łączne przychody ze wszystkich działań objętych projektem w 2016 roku powinny osiągnąć minimum 1.440.000 euro.
Przykładowe inicjatywy zrealizowane w formie lokalnych projektów związanym z rozwojem usług rolniczych oraz modernizacją ośrodków usług pozarolniczych w regionach wiejskich:
• Mieszalnia i granulacja pasz
W ramach tej inicjatywy okazano wsparcie organizacji pozarządowej SOARTA, która w rejonie Soroca prowadzi od 2002 aktywną działalność socjalną i rozwojową ze szczególnym uwzględnieniem osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (np. bezrobotne kobiety, osoby w podeszłym wieku, rodziny wielodzietne w trudnej sytuacji materialnej, osoby samotnie wychowujące dzieci etc.). W ramach dotacji dofinansowano zakup w Polsce i dostarczenie do Mołdawii pełnej linii do mieszania pasz sypkich i produkcji pasz granulowanych o wydajności ok. 300kg/godz. Beneficjent w ramach wkładu własnego pokrył również koszty projektowania i budowy budynku oraz doprowadzenia instalacji elektrycznej. Dochody z gospodarstwa są przeznaczane na pomoc żywnościową dla 35 osób w podeszłym wieku, a od 2016 roku będą przekazywane również na inne projekty socjalne prowadzone przez NGO SOARTA. Mieszalnia pasz pozwala zaspokoić potrzeby własne organizacji (w zakresie własnej hodowli królików i kóz) oraz świadczyć odpłatne usługi okolicznym hodowcom. Ta część projektu była zrealizowana zgodnie z planem, harmonogramem i budżetem.
Miejsce realizacji: wieś Egoreni (rejon Soroca), beneficjent A.O. „SOARTA”
{gallery}joomgallery/originals/lang_plprojekty_lang_lang_enprojects_lang_lang_ru_lang_4/programy_rozwojowe_14/modawia_12/projekt_66_2015_-_mieszalnia_i_granulacja_pasz_47{/gallery}
• Wytwarzanie woszczyny i przetwórstwo wosku
Przy bardzo dużej produkcji rolniczej, w tym sadownictwa, rozwój pszczelarstwa ma ogromne znaczenie w Mołdawii (często niedoceniane i sprowadzane tylko do produkcji miodu). Stowarzyszenie hodowców pszczół w Mołdawii miało duży problem z zaopatrzeniem w woszczynę (plastry pszczele nie zawierające miodu, potrzebne do uli w każdym sezonie do kontynuacji życia pszczół, często uszkadzane podczas poboru miodu i przerabiane na wosk). Przed realizacją projektu woszczyna była w całości importowana. W ramach projektu zakupiono linię technologiczną do produkcji woszczyny i przetwórstwa wosku, która wystarcza na zaopatrzenie ok. 5000 uli rocznie. Rozpoczęcie produkcji woszczyny w Mołdawii pozwala praktycznie uniezależnić się od kosztownego importu, co ma bezpośredni wpływ na poprawę opłacalności i szybszy rozwój pszczelarstwa w Mołdawii. Ta część projektu była zrealizowana zgodnie z planem, harmonogramem i budżetem.
Miejsce realizacji: wieś Dănceni (rejon Ialoveni), beneficjent: S.C. „ALBINĂRIE” SRL
{gallery}joomgallery/originals/lang_plprojekty_lang_lang_enprojects_lang_lang_ru_lang_4/programy_rozwojowe_14/modawia_12/projekt_66_2015_-_wytwarzanie_woszczyny_i_przetwarstwo_wosku_51{/gallery}
• Obsługa i naprawy maszyn rolniczych
W ostatnich 2-3 latach, po wielu latach całkowitego zastoju, rozpoczął się (między innymi dzięki systemowi dotacji rolniczych Ministerstwa Rolnictwa) powolny proces modernizacji i mechanizacji rolnictwa Mołdawii. Pojawia się coraz więcej nowoczesnych maszyn, sprzętu rolniczego etc. Stwarza to nisze usługowe związane z naprawami i obsługą maszyn rolniczych. W ramach projektu został zmodernizowany i dostosowany do aktualnych potrzeb obsługi maszyn rolniczych wiejski zakład naprawczy, który pozwala na poprawę dostępności i jakości serwisu oraz skraca czas napraw. W ramach projektu przystosowano halę remontową i dokonano zakupu wyposażenia (np. specjalistycznego wulkanizatora do dużych kół maszyn rolniczych z prasą, urządzeń do montażu i wyważania, generatora prądu 380V/7,5kW do napraw maszyn rolniczych na polu, wibratora do analizy amortyzatorów, urządzenia do bieżnikowania opon etc.). Popyt na tego typu usługi jest już obecnie dość duży i będzie miał tendencję rosnącą dlatego w przyszłości możliwy jest efekt multiplikacji. Ta część projektu była zrealizowana zgodnie z planem, harmonogramem i budżetem.
Miejsce realizacji: wieś Mitoc (rejon Orhei), beneficjent: S.C. „MCN-CURCHI” SRL
{gallery}joomgallery/originals/lang_plprojekty_lang_lang_enprojects_lang_lang_ru_lang_4/programy_rozwojowe_14/modawia_12/projekt_66_2015_-_zakad_naprawy_maszyn_rolniczych_i_samochodaw_53{/gallery}
• Wiejski zakład masarski
Wiejski zakład masarski C.P. „MEZALBRAV” (rozpoczął działalność we wrześniu 2013 roku dzięki wsparciu w ramach projektu MSZ 131/2013) zapewnia lokalnym hodowcom przetwórstwo mięsa i dostęp do rynku zbytu, jednocześnie stara się zachować tradycje produkcji mołdawskich wyrobów mięsnych. Chodzi o produkcję zgodną z wymaganiami sanitarnymi HACCP (wdrażanymi w Mołdawii od 2013), ale bazującą na tradycyjnych recepturach, bez konserwantów i z zastosowaniem odpowiednich technologii (np. wędzarni opalanych drewnem liściastym). Obecnie jest to nisza na rynku żywności, którą jest zainteresowana rosnąca grupa świadomych konsumentów w Mołdawii. Już w okresie rozruchu jesienią 2013 roku C.P. „MEZALBRAV” odniosła dwa pierwsze sukcesy zdobywając pierwsze miejsce w dziedzinie jakości wędlin na targach regionalnych w Orhei i kolejne, również pierwsze miejsce na ogólnokrajowych targach żywności w Kiszyniowie i dyplom Ministra Rolnictwa Mołdawii. Jesienią 2014 roku C.P.”MEZALBRAV” został również nagrodzony dyplomem Ministra Rolnictwa Mołdawii za kooperację z lokalnymi hodowcami. W ramach projektu zakupiono w Polsce i dostarczono do Mołdawii następujące maszyny, urządzenia i środki transportu: trzyfunkcyjną komorę wędzarniczą, próżniową masownicę masarską, mieszałkę do farszu, hydrauliczną nadziewarkę i klipsownicę do kiełbas, misowy kuter masarski, 4 witryny chłodnicze, 2 mikrobusy chłodnie oraz dokonano rozbudowy zakładu. Zakupy brakujących maszyn i wyposażenia, wpłynęły na podwojenie produkcji, wzrost skupu mięsa od okolicznych rolników oraz otwarcie dwóch firmowych punktów sprzedaży (co zaowocowało wzrostem sprzedaży i zatrudnienia oraz poprawiło płynność finansową zakładu). Ta część projektu była zrealizowana zgodnie z planem i harmonogramem. Przekroczenie zakładanego budżetu zostało w pełni sfinansowane z funduszy własnych beneficjenta.
Miejsce realizacji: wieś Braviceni (rejon Orhei) beneficjent: spółdzielnia produkcyjna C.P. „MEZALBRAV”
{gallery}joomgallery/originals/lang_plprojekty_lang_lang_enprojects_lang_lang_ru_lang_4/programy_rozwojowe_14/modawia_12/projekt_66_2015_-_wiejski_zakad_masarski_50{/gallery}
• Suszarnia owoców, przetwórstwo i dystrybucja
W regionie Cimişlia w ostatnich latach systematycznie poszerzana jest powierzchnia uprawna sadów (głównie dzięki nowym nasadzeniom), w następstwie rosną zbiory śliwek, wiśni, jabłek i brzoskwiń. Niestety sprzedaż świeżych owoców nie zawsze jest możliwa (np. obecnie po raz kolejny zostały one obłożone embargiem na eksport do Rosji). Sadownicy (dysponujący łącznym areałem ponad 100 ha sadów) nauczeni, często bolesnym, doświadczeniem ubiegłych lat szukają alternatywnych sposobów i rynków sprzedaży. W zawiązku z powyższym powołali spółdzielnię produkcyjną C.I. "LEGBIOFRUCT", która ma za zadanie stworzenie warunków do przechowywania i przetwórstwa owoców dostarczanych przez sadowników, członków spółdzielni. W ramach realizacji projektu została wybudowana i wyposażona nowoczesna, prawdopodobnie największa w Mołdawii, innowacyjna suszarnia owoców. Powstał całkowicie nowy budynek suszarni z chłodniami do przechowywania owoców. Zostały zakupione i uruchomione: linia do mycia owoców, cztery tunelowe suszarnie gazowe, wytwornica pary, linia do blanszowania owoców, drylownice. Budowę rozpoczęto w maju, a zakład uruchomiono już w sierpniu 2015r. Od września do grudnia 2015 roku spółdzielnia "LEGBIOFRUCT" przyjęła do suszenia ponad 600 ton śliwek od członków spółdzielni i wykonała usługi suszenia ponad 200 ton sadownikom z innych regionów Mołdawii (łącznie to objętość przekraczająca 40 tirów owoców). Praktycznie całość sprzedaży przeznaczona jest na eksport. Ta część projektu była zrealizowana zgodnie z planem i harmonogramem, przekroczenie zakładanego budżetu zostało w pełni sfinansowane z funduszy własnych beneficjenta.
Miejsce realizacji: wieś Hîrtop (rejon Cimişlia), beneficjent: spółdzielnia produkcyjna C.Î. LEGBIOFRUCT"
{gallery}joomgallery/originals/lang_plprojekty_lang_lang_enprojects_lang_lang_ru_lang_4/programy_rozwojowe_14/modawia_12/projekt_66_2015_-_suszarnia_owocaw_przetwarstwo_i_dystrybucja_48{/gallery}
• Produkcja stolarki budowlanej
Zauważalna w ostatnim okresie powolna poprawa sytuacji materialnej części społeczności wiejskich stwarza popyt na rynku usług i materiałów budowlanych. Remontowane i budowane są domy mieszkalne, budynki do działalności gospodarczej, w niewielkim stopniu również obiekty publiczne. Jedną z powstających nisz w zakresie produkcji i montażu stolarki budowlanej z PCV (okna i drzwi) wykorzystuje lokalny zakład produkcyjno-usługowy SRL «Bun I.V.» (powstały w 2009 roku jako wiejskie mikroprzedsiębiorstwo z 3 pracownikami, zajmującymi się montażem stolarki budowlanej). W ramach projektu powstała linia produkcyjna o zdolności wytwórczej ok. 350 okien i ok. 250 drzwi rocznie. Adaptację pomieszczeń zapewnił beneficjent w ramach posiadanych środków własnych. Własna produkcja pozwoliła na zwiększenie zatrudnienia o kolejne 4 osoby, wzrost dochodów o ponad 60%, uniezależnienie się od dostawców (nie zawsze solidnych i terminowych), wzrost konkurencyjności na lokalnym rynku (nieco niższe ceny i lepszy serwis oferowany lokalnej społeczności). Ta część projektu była zrealizowana zgodnie z planem, harmonogramem i budżetem.
Miejsce realizacji: wieś Chetrosu (rejon Drochia), beneficjent: SRL «Bun I.V.»
{gallery}joomgallery/originals/lang_plprojekty_lang_lang_enprojects_lang_lang_ru_lang_4/programy_rozwojowe_14/modawia_12/projekt_66_2015_-_zakad_stolarki_okiennej_i_drzwiowej_55{/gallery}
• Zakład wydobycia i przygotowania gliny do produkcji wyrobów ceramicznych.
Ze względu na bardzo żyzne ziemie w Mołdawii jest stosunkowo niewiele miejsc wydobycia surowców do produkcji materiałów budowlanych. Między innymi odczuwalne są braki w dostawach gliny (odpowiednio oczyszczonej i przygotowanej) zarówno do produkcji wyrobów ceramicznych, jak i przetwórstwa przemysłowego (np. produkcji materiałów budowlanych). Ogranicza to możliwości wytwórcze Mołdawii zarówno w zakresie ceramiki użytkowej, jak i przemysłowej. Budowa niewielkich lokalnych zakładów wydobycia i przygotowania gliny może pozwolić na zaspokojenie potrzeb w tym zakresie i wspomóc dalszy rozwój zarówno rzemiosła, jak i nieco większych wytwórni materiałów ceramicznych. Zakład "Euroceramica" zajmuje się produkcją wyrobów z betonu i gipsu. W ramach projektu beneficjent rozszerzył profil działalności o wydobycie i przetwórstwo gliny, która obecnie jest dostarczana do ok. 20 zakładów rzemieślniczych i ok. 200 wiejskich szkół. W ramach realizacji projektu dokonano zakupu: linii do oczyszczania i filtrowania gliny, prasy filtracyjnej do przetwarzania gliny, urządzenia do dozowania i pakowania surowca do sprzedaży, co pozwala na wydobycie i przetwórstwo gliny w ilości ok. 100 ton, z czego ok. 10% jest bezpośrednio zużywane na potrzeby własnej produkcji ceramicznej, a pozostałe 90% przeznaczone jest do sprzedaży zewnętrznej. Poniesione nakłady inwestycyjne miały bezpośredni wpływ na zatrudnienie dodatkowych 5 osób i wzrost sprzedaży o ok. 200%. Wdrożone w ramach projektu rozwiązanie może w przyszłości mieć zdolność multiplikacji w innych regionach kraju (jednocześnie ograniczając koszty transportu surowca na większe odległości, co ma pozytywny wpływ na efekt ekonomiczny i ekologiczny projektu). Ta część projektu była zrealizowana zgodnie z planem, harmonogramem i budżetem.
Miejsce realizacji: wieś Hogineşti (rejon Călăraşi), beneficjent: S.C."Euroceramica" SRL
{gallery}joomgallery/originals/lang_plprojekty_lang_lang_enprojects_lang_lang_ru_lang_4/programy_rozwojowe_14/modawia_12/projekt_66_2015_-_zakad_garncarski_52{/gallery}
• Produkcja płytek chodnikowych i krawężników
W Mołdawii potrzeby lokalne w zakresie budowy szeroko pojętej infrastruktury drogowej są ogromne, niestety dotychczas możliwości finansowe miejscowych władz w tym zakresie były praktycznie zerowe. Od kilku lat zauważalny jest jednak pewien postęp. Przy wsparciu środków głównie z UE i USA rozpoczęte zostały programy remontów dróg w regionach wiejskich i jednocześnie prowadzona jest budowa nowych chodników, w niektórych miejscowościach są również remontowane drogi i chodniki przy obiektach publicznych. W związku z powyższym wzrosło zapotrzebowanie na materiały drogowe, szczególnie w miejscowościach oddalonych od stolicy kraju. Tę niszę rynkową aktywnie wykorzystuje lokalny zakład produkcji elementów betonowych. W ramach projektu dokonano zakupu w Polsce na rzecz beneficjenta projektu pełnej linii technologicznej do produkcji płytek chodnikowych i krawężników (z mieszalnikiem, podajnikiem betonu, prasą wibracyjną, kompletem form do produkcji płytek etc.). Dzięki dokonanej inwestycji udało się rozszerzyć ofertę zakładu o produkcję płytek chodnikowych i krawężników. Inwestycja zapewniła wzrost poziomu zatrudnienia z 5 do 15 osób oraz wzrost sprzedaży o ok. 200%. Ta część projektu była zrealizowana zgodnie z planem i harmonogramem, przekroczenie zakładanego budżetu zostało w pełni sfinansowane z funduszy własnych beneficjenta.
Miejsce realizacji: wieś Cupcini (rejon Edineţ), beneficjent: zakład rodzinny Î.I. „BELEI IGOR”
{gallery}joomgallery/originals/lang_plprojekty_lang_lang_enprojects_lang_lang_ru_lang_4/programy_rozwojowe_14/modawia_12/projekt_66_2015_-_zakad_produkcji_kostki_brukowej_pytek_chodnikowych_i_krawnikaw_54{/gallery}
